BBC Dünya Servisi ve Aljazeera: Afganistan'da Katı Şeriat Yasaları Altında Kız Çocuklarının Eğitimi Aktivistlerinin Tutuklanmasına İlişkin Haber Çerçeveleri Analizi
Özet
Bu çalışma, BBC Dünya Servisi ve Aljazeera'nın Afganistan'da katı şeriat yasaları uyarınca kız çocuklarının eğitim aktivistlerinin tutuklanmasını nasıl çerçevelediğini incelemektedir. Çalışma, her iki haber kuruluşunun da tutuklamaları bir insan hakları ihlali ve kız çocuklarının eğitimine yönelik bir tehdit olarak çerçevelediğini ortaya koymuştur. Ancak BBC Dünya Servisi tutuklamaları Taliban'ın meşruiyetine yönelik bir meydan okuma ve uluslararası toplumdan giderek soyutlanmasının bir işareti olarak da çerçevelemiştir. Aljazeera ise tutuklamaları Taliban'ın kadınların geleneksel cinsiyet rollerine olan köklü inancının bir yansıması olarak değerlendirdi.
Giriş
Taliban'ın Ağustos 2021'de Afganistan'ı ele geçirmesi, özellikle kadın hakları ve eğitim konusundaki kısıtlamaları nedeniyle uluslararası kınamayla karşılandı. Taliban'ın ilk icraatlarından biri kız çocuklarının ortaokula gitmesini yasaklamak oldu. Taliban ayrıca bu yasağa karşı çıkan kız çocuklarının eğitimi aktivistlerini de tutukladı ve taciz etti.
Bu çalışma, BBC Dünya Servisi ve Aljazeera'nın Afganistan'daki katı şeriat yasaları uyarınca kız çocuklarının eğitimi aktivistlerinin tutuklanmasını nasıl çerçevelediğini incelemektedir. Çalışma, iki haber kuruluşunun tutuklamaları haberleştirirken kullandığı baskın temaları ve anlatıları belirlemek için bir haber çerçeveleme analizi kullanmaktadır.
Yöntemler
Çalışma, BBC Dünya Servisi ve Aljazeera'da Ağustos 2021 ve Ağustos 2022 tarihleri arasında yayınlanan 10 haberden oluşan bir örneklemi analiz etmiştir. Makaleler, tutuklamalarla ilgili çeşitli bakış açılarını kapsamalarını sağlamak için amaçlı örnekleme yöntemi kullanılarak seçilmiştir.
Haber çerçeveleme analizi aşağıdaki adımlar kullanılarak gerçekleştirilmiştir:
- Makaleler okunmuş ve aşağıdaki unsurlar için kodlanmıştır:
- Başlık: Makalenin ana başlığı.
- Baş paragraf: Makalenin ilk paragrafı.
- Gövde: Başlık ve giriş paragrafı hariç olmak üzere makalenin gövdesi.
- Kaynaklar: Makalede kullanılan kaynaklar.
- Kodlar, iki haber kuruluşunun tutuklamaları haberleştirmek için kullandığı baskın temaları ve anlatıları belirlemek için kullanılmıştır.
Sonuçlar
Çalışma, hem BBC Dünya Servisi'nin hem de Aljazeera'nın kız çocuklarının eğitimi aktivistlerinin tutuklanmasını bir insan hakları ihlali ve kız çocuklarının eğitimine yönelik bir tehdit olarak çerçevelediğini ortaya koymuştur. Ancak, iki haber kuruluşunun tutuklamaları çerçeveleme biçimlerinde bazı önemli farklılıklar vardı.
BBC Dünya Servisi de tutuklamaları Taliban'ın meşruiyetine bir meydan okuma ve uluslararası toplumdan giderek soyutlanmasının bir işareti olarak çerçeveledi. Örneğin BBC'nin bir haberinin başlığı şöyleydi: "Taliban'ın kız çocuklarının eğitimi aktivistlerini tutuklaması uluslararası öfkeye yol açtı." Bir başka haberde ise tutuklamaların "Taliban'ın uluslararası toplumdan giderek daha fazla soyutlandığının bir işareti" olduğu belirtildi.
Aljazeera ise tutuklamaları Taliban'ın kadınların geleneksel cinsiyet rollerine olan köklü inancının bir yansıması olarak çerçeveledi. Örneğin Aljazeera'nın bir haberinin başlığı şöyleydi: "Taliban geleneksel değerleri gerekçe göstererek kız çocuklarının eğitim aktivistlerini tutukladı." Bir başka haberde ise tutuklamaların "Taliban'ın İslam hukukunu katı bir şekilde yorumlamasının bir yansıması" olduğu belirtiliyordu.
Tartışma
Bu çalışmanın bulguları, BBC Dünya Servisi ve Aljazeera'nın Afganistan'daki kız çocuklarının eğitimi aktivistlerinin tutuklanmasını farklı şekillerde çerçevelediğini göstermektedir. BBC Dünya Servisi, tutuklamaları Taliban'ın meşruiyetine bir meydan okuma ve uluslararası toplumdan giderek soyutlanmasının bir işareti olarak çerçevelemiştir. Aljazeera ise tutuklamaları Taliban'ın kadınların geleneksel cinsiyet rollerine olan köklü inancının bir yansıması olarak çerçeveledi.
Bu farklı çerçevelemeler, iki haber kuruluşunun farklı editoryal perspektiflerini yansıtmaktadır. BBC Dünya Servisi, objektif ve tarafsız haberciliğiyle tanınan bir İngiliz kamu hizmeti yayıncısıdır. Aljazeera ise Orta Doğu ve Müslüman dünyasına ilişkin haberleriyle tanınan Katar merkezli bir haber kuruluşudur. Farklı çerçevelemeler aynı zamanda iki haber kuruluşunun farklı izleyici kitlelerini de yansıtmaktadır. BBC Dünya Servisi küresel bir izleyici kitlesine sahipken, Aljazeera'nın birincil izleyici kitlesi Arap dünyasıdır.
Sonuç
Bu çalışma, BBC Dünya Servisi ve Aljazeera'nın Afganistan'daki katı şeriat yasaları kapsamında kız çocuklarının eğitimi aktivistlerinin tutuklanmasını nasıl çerçevelediğine dair içgörüler sunmaktadır. Bulgular, iki haber kuruluşunun tutuklamaları, farklı editoryal bakış açılarını ve izleyicilerini yansıtacak şekilde farklı şekillerde çerçevelediğini göstermektedir.